ΣΗΜΑΔΙΑ ΕΓΩΚΕΝΤΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

Αυτό που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από το ζώο και του δίνει περισσότερες δυνατότητες να επιβάλλει τη θέλησή του και να καθορίζει αυτός ο ίδιος την πορεία του στη ζωή είναι η διατήρηση της εμπειρίας, η επεξεργασία της και η γνώση. Χωρίς αυτήν την εσωτερική δυνατότητα θα ήταν αδύνατο να είναι άνθρωπος, όπως και αν ήταν οι βιολογικές προδιαγραφές του. Η σημασία αυτής της εσωτερικής δυνατότητας αναγνωρίζεται με κάποιο έμμεσο και επιπόλαιο τρόπο.....

Γι’ αυτό δεν αρέσει σε κανέναν να του αμφισβητούν τη διανοητική αποτελεσματικότητα, την ορθότητα των απόψεών του και την αξιοπιστία. Ο εγωισμός πληγώνεται όταν αυτή η αμφισβήτηση γίνεται άμεσα ή έμμεσα στις καθημερινές σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους. Καθημερινά γίνονται από τις πιο απλές παρεξηγήσεις έως και τα πιο απρόβλεπτα φονικά για ασήμαντους λόγους.

Πίσω από αυτά τα δυσάρεστα φαινόμενα των ανθρώπινων σχέσεων, που μας αποκαλύπτονται με διαφορετικούς τρόπους και λόγους, βρίσκεται η ίδια απειλή, η ίδια ευθιξία, ο ίδιος φόβος, η ίδια επιθυμία. Η επιθυμία του ανθρώπου να είναι ο κύριος της ζωής του, να αυτο-καθορίζει την πορεία του και να μην είναι όμηρος της τύχης. Αυτό δεν μπορεί να το επιτύχει χωρίς εμπειρία, χωρίς γνώση και έξυπνες κινήσεις, εκτός μόνο για λίγο σαν τα άλλα ζώα, με βίαιο τρόπο ή με το φόβο. Αυτό το γνωρίζει, προσέχει και αυτο-συγκρατείται… όχι πάντοτε επιτυχώς και αρκετά.

Εφόσον, λοιπόν, οι άνθρωποι θέλουν να είναι «έξυπνοι» και προσβάλλονται όταν τους αμφισβητούμε την επίγνωση του εαυτού τους και της πραγματικότητας, θα ήταν σκόπιμο να αποφεύγουμε να τους προκαλούμε και να τους αμφισβητούμε. Όταν, όμως, διαπιστώνουμε φαινόμενα συμπεριφοράς, νοοτροπία και απόψεις για σημαντικά ζητήματα σε καθαρή αντίθεση με την κοινή πραγματικότητα, την οποία δεν μπορούν να αποφύγουν, στην οποία βασίζονται για να μπορέσουν να ζήσουν και να ευτυχήσουν και την οποία επικαλούνται για να αποδείξουν τη λογική τους, τότε γιατί να απαγορεύεται να αποκαλύπτουμε τη δυσάρεστη αλήθεια; Γιατί θα προσβληθούν και θα θυμώσουν, όταν τους αποκαλέσουμε επιπόλαιους, ανόητους, μωρόμυαλους, ζώα με μνήμη, σκοταδιστές, παρανοϊκούς, βλαμμένους, χαμένους και όλο το σχετικό λεξιλόγιο;

«Έλλειψη θέλησης για φιλοσοφικές αναζητήσεις, αποπροσανατολισμός με την κατάχρηση της γλώσσας και της διάνοιας, εγωκεντρισμός, συνείδηση περιορισμένη στα πιο άμεσα αντιληπτά, έλλειψη συνειδητής αυτενέργειας για την εσωτερική ανέλιξη, διαστρεβλωμένη γνώση για τον εαυτό τους, για τον άνθρωπο, ευρύτερα για την κοινή πραγματικότητα, όλα αυτά γενικά, πηγαίνουν στο ίδιο πακέτο. (…) Ποιο είναι το νόημα της καλοσύνης και της δικαιοσύνης και πώς είναι δυνατό να εκδηλώνονται χωρίς παρεκτροπές, όταν υπάρχει τέτοια άγνοια και αποπροσανατολισμός, τέτοια παράνοια;» (1 ΙΑΝ. 1994)

Από τις πρώτες αντιδράσεις ενός ανθρώπου, όταν αμφισβητήσουμε την αξιοπιστία του και όταν του μιλήσουμε για τα λάθη και τις παραλήψεις που έκανε και για την κακή συμπεριφορά του, είναι να παρατηρήσει επίσης λάθη σε εμάς ή να τα εφεύρει και να τα υποψιαστεί. Αυτός είναι ένας συνηθισμένος τρόπος αντίδρασης, από τους πρώτους που σκέφτεται ένας άνθρωπος, από την παιδική ηλικία ακόμα και έτσι επιτυγχάνει το θόλωμα και τη σύγχυση στη σκέψη, όπως η σουπιά θολώνει τα νερά για να ξεφύγει.

Πραγματικά είναι σχεδόν αδύνατο να πείσουμε κάποιον και να του περάσουμε την άποψή μας για τις επιλογές του, ιδιαίτερα όταν εκφραστούμε επιθετικά ή όταν ο άλλος αντιληφθεί ότι προσπαθούμε να του ακυρώσουμε αυτά που πιστεύει για επιτυχίες του ή όταν αντιληφθεί εμπόδια στον τρόπο ζωής του και ανεπιθύμητες αλλαγές. Ίσως θα χρειαστεί να φανούμε με τις καλύτερες προθέσεις και πείσουμε για τα άμεσα οφέλη ή κέρδη που θα αποκομίσει -αν γίνεται να τον χρηματίσουμε- προκειμένου να μας ακούσει χωρίς να αντιδράσει και, πάλι, θα το σκεφτεί αν θα συμφωνήσει, αν θα συζητήσει περισσότερο και αν θα αποφασίσει ειλικρινά να σκεφτεί περισσότερο. Ο έμπειρος απατεώνας γνωρίζει καλύτερα απ' όλους την εγωκεντρική ψυχολογία του ανθρώπου και όποιος δεν τη γνωρίζει καλά, ας δοκιμάσει να εξαπατήσει πρόσωπο με πρόσωπο έναν άλλο άνθρωπο... Το πρώτο που θα παρατηρήσει είναι, ότι χρειάζεται να κερδίσει την εμπιστοσύνη και την θετική εντύπωση και ότι αυτό δεν γίνεται πληγώνοντας και ανησυχώντας την ψυχή του άλλου, αλλά αντιθέτως καλλιεργώντας την αισιοδοξία και καθησυχάζοντάς τον.

Όταν λοιπόν, αμφισβητήσουμε ευθέως την αξιοπιστία και τη λογική του άλλου ανθρώπου, τότε εκείνος θα κάνει επίσης το ίδιο σε εμάς και κανένας δεν πρόκειται να πείσει τον άλλο ή να παραδεχτεί το λάθος του. Αυτό το αδιέξοδο στη συζήτηση, η ανταλλαγή εύστοχων παρατηρήσεων που κάνει ο ένας για τον άλλο πολύ έξυπνα και η πολυλογία δεν αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχουν απαντήσεις σε ορισμένα ζητήματα ή ότι κανένας από τους δύο δεν έχει δίκιο. Συνήθως αποδεικνύεται, ότι δύο άνθρωποι μιλούν με άγνοια για ορισμένα ζητήματα, ότι η συζήτηση δεν γίνεται με κοινό στόχο αυτοί να καταλήξουν σε συμπεράσματα, ότι αυτοί συζητούν για να πείσουν ο ένας τον άλλο, ενώ έχουν διαμορφώσει πρόχειρα τις απόψεις τους και είναι βέβαιοι χωρίς να έχουνε ερευνήσει και χωρίς να έχουνε εξαντλήσει το ζήτημα, μέχρι του αντίθετου σημείου να προκαλέσουν ταραχή ο ένας στη σκέψη του άλλου. Αλλά και στην περίπτωση, όπου ένας κάνει τις πιο πολλές εύστοχες παρατηρήσεις, προσέχει τις εκφράσεις του και γνωρίζει καλύτερα τα ζητήματα και ορισμένες απαντήσεις, αυτό δεν είναι αρκετό για να ακουστεί η φωνή του και για να αναγνωριστούν οι σωστές παρατηρήσεις και απόψεις του, έτσι γρήγορα. Θα χρειαστεί πρώτα η ψυχική ηρεμία του συνομιλητή και η δική του προσπάθεια να ερευνήσει και να σκεφτεί απροκατάληπτα. Δηλαδή κάτι που είναι σπάνιο για έναν άνθρωπο, όπως τον γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, αφού ένας τέτοιος άνθρωπος θα ήταν επιστήμονας στην καθημερινή ζωή του.

Το κακό δεν είναι η επιθυμία και ο στόχος του ανθρώπου να ξεπεράσει τα μειονεκτικά του αισθήματα και να γίνει σημαντικός στον κόσμο. Το κακό είναι να σχηματίζει λάθος άποψη για τα πράγματα, για τη θέση του στον κόσμο, για τον προορισμό της ζωής και τελικά να έχει πλάνη για τον εαυτό του. Με άμεση συνέπεια, ο άνθρωπος να προσπαθεί να γίνει κάτι που δεν είναι τόσο σημαντικό και τόσο απαραίτητο, όπως το φαντάζεται και το κακό να γίνεται πιο μεγάλο, αφού οι επιδιώξεις του απαιτούν να ζημιώσει τους άλλους, προκαλούν τη καταστροφή και τελικά το κακό επιστρέφει πίσω στον ίδιο και στα αγαπημένα του πρόσωπα. Μερικές από τις καθοριστικές αλήθειες για το νόημα της ζωής είναι απίστευτα απλές και μπορεί να τις σκεφτεί οποιοσδήποτε άνθρωπος. Φαίνονται ιδιαίτερα απλές για να θεωρηθούν σωστές και σημαντικές. Το κυριότερο, δεν ευνοούν τις θεωρίες και τα φανταστικά σενάρια των εγωκεντρικών μορφών ζωής !